Érase una vez una aldea sanabresa perdida entre los valles de río Tera, en la que había un cura de origen hispano-portugués (posiblemente por la época de Felipe II o, en todo caso, en tiempos de Maricastaña). Esta aldea, parece ser, ya ha desaparecido en el fondo de alguno de los muchos embalses que se han construido por la zona.

El tema es que en esta aldea, el cura, a pesar de haber estudiado en salamanca, nunca aprendió latín ni tampoco aprendió a decir misa. Pero por causa de la escasez de curas (los mandaban a todos para América) a este lo destinó el obispo a esta aldea remota que no debía de quedar lejos del Lago de San Martín de Castañeda, en cuyo fondo dice la leyenda que hay un pueblo sumergido y que una vez al año, a las doce de la noche, suenan las campanas y que sus tañidos se expanden por todos los valles y las montañas de Sanabria, sobre todo si hay niebla; las superficie del lago se agita aún sin haber viento. En realidad, nadie las ha oído. Pero, a decir de la leyenda, el que las oye al cabo de un año va a hacer compañía a la Santa Compaña. Debe de ser así, pues es habitual que mucha gente en Sanabria muera a las doce de la noche. Pero dejemos estas disquisiciones y volvamos a nuestra aldea y a su cura analfabeto.

Este cura -hay que decirlo- era un bonachón y la gente le quería. Por condescendencia, cuando había matanzas o bodas, él estaba siempre allí y echaba la bendición y, de paso, se queda a comer. La verdad es que estaba un poco gordito, pero la gente se lo achacaba más bien a la vida sedentaria que llevaba.

En las confesiones, no castigaba a nadie ni mandaba rezar nada, pues él mismo desconocía los rezos. Siempre preguntaba: "¿Tienes algo de lo que arrepentirte?". Como toda la gente decía que no, pues a comulgar el próximo domingo, que se daba trozos de pan bendito que le regalaba el panadero del pueblo.

La verdad es que la gente de la aldea era buena gente y no pecaba. Los pecados más habituales eran, por ejemplo: atar una lata al rabo de un perro, meterle por la oreja alguna hierba a alguien que dormitaba mientras intentaba ver el desarrollo de la partida o retirar el taburete a alguien que se levantaba para limpiarse la nariz mientras estaba jugando. En realidad, esta aldea era una aldea de santos. Esta, quizás, fue la principal causa por la cual el Sr. Obispo destinó allí al cura de referencia.

La misa en los domingos y fiestas normales consistía en la repetición de hasta cincuentas salmos de ocho versos. Cada tres o cuatro salmos, cambiaba la pagina de evangelio. Como no sabía decir misa, al comenzar la misa decía: "Dóminos vobisco (Dominus vobiscum). Se provocaba un rumor en la iglesia y todos se sentaban. Los Monaguillos ya sabía la letanía, pues siempre decía lo mismo:

-Dóminos vobisco, (el cura)
-Un ratón he visto, (los monaguillos)
-Oremos, (el cura)
- A ver si lo cogemos, (los monaguillos)
- Dóminus vobiscu, (el cura)
-Um rato tenho visto, (los monaguillos)
- Oremos, (el cura)
- Pra ver si o colhemos, (los monaguillos)

Y así hasta cincuenta veces y siempre lo mismo y sucedía que la gente se dormía. Cuando ya llegaban al salmo cincuenta repetido, el cura decía: "¡Ite misa est!". Pero, como la gente dormía, el monaguillo mayor repetía: "¡¡¡ITE MISA EST!!!". La gente se despertaba y, ¡hala, como de costumbre, todos a tomar el vermucico a la cantina del pueblo.

En aquella aldea existía la costumbre de que la misa fuese cantada en Pascua Florida (Domingo de Resurrección). Aquí, todos los feligreses participaban y cantaban en sus respuestas imitando a los monaguillos.

El cura comenzaba, como siempre, pero cantando:
-Dooominos vobiscoooooo! (el cura)
- Unnnnnn raaaatón heee visssstooo, (los monaguillos y los feligreses)
-Ooooreeeemos, (el cura)
-Aaaa ver siii lo coooogemosssss! (los monaguillos y los feligreses)

Luego, venia, pero también cantado, la parte portuguesa del salmo:

- Dóminos vobiscu (el cura cantando)
-um rato tenho visto, (los monagos y feligreses)
- Oremos (el cura cantando)

En este instante, asomó un ratón por debajo de altar. Lo vio el cura y temió que se le metiera por dentro de los hábitos. Lo vieron los monaguillos, que temieron que se les metiera por entre los pantalones o los faldones y lo vieron las mujeres, que se aterrorizaron por miedo a que se les metiese por debajo de las sayas. Los monaguillos no llegaron a terminar, pues dijeron:

-Para ver si o colh…¡Collons un ratón! Y salieron corriendo, el cura detrás de ellos y todos los feligreses hacia la puerta de salida.

Desde entonces la misa estaba presidida por una pareja de fieros gatos junto al altar porque, si no, nadie se atrevía a entrar en la iglesia. Y esta costumbre duró hasta que la aldea fue anegada por las aguas de un pantano.


Y colorín colorado, este cuento se ha acabado.

Por la transcripción, Estulano, (Muelas del Pan).



Versión en esperanto:

NEFINITA MESO

Antaux multe da tempo estis vilagxo en lando Sanabria kasxita interne de la valoj de Tera rivero; en tiu-cxi vilagxo estis kristana pastro de hispan-portugala deveno, (eble en la tempo de Filipo la IIa aux, cxiokaze de la tempo kiam ankoraux regnis impestro Karolo). Cxi vilagxo sxainas ke jam estas malaperinta kaj trovigxas en la fundo el unu el mulnombraj diglagoj konstruitaj lastatempe en la lando.

La afero estas ke la pastro de la vilagxo, kvankam estanta estudinta en la universitato de Salamanka nek lernis la latinan lingvon nek lernis eldiri la meson ecx en la kastilia lingvo. Sed kial tiutempe ne estis mulnombro da pastroj pro tio ke plejparte el ili estis senditaj al la tiel nomata Nova Mondo, tio estas al Ameriko. Pro la manko da pastroj la episkopo provinca destinis lin al tiu malproksima parohxo, kiu devas trovigxi en cxirkauxajxoj de la lago de San Martín de Castanjeda (Sankta Martino sur Kastanarbaro). Diras legendo ke en la profundajxo de tiu cxi lago estas vilagxo enakvigita, nome Valverde de Lucerna, kaj ke ties sononoriloj unu fojo cxiujare je mezanokto sonoriladas kaj gxia sonoro sin etendigxas tra la valoj kaj montaro de Sanabrio, surtute se estas nebulo kaj la surfacakvo de la lago sin agitas ecx se ne estas vento. Vere neniu persono atestas ke li auskultis la sonorilojn, sed laux la legendo tiu ilin auskultinta en venonta jaro li algluigxas al la Sankta Animarprocesio. Eble tio estas certa cxar estas nombro da personoj en Sanabrío kiuj mortas je meznokto, sed ni lasu cxi historiojn kaj revenu al la vilagxeto kun la neklera pastro.

Tiu pastro, oni devas diri cxion, estis bonega kaj cxarma persono kaj la kuncivitanoj amis lin. Li pro amo kiam estis la doma bucxado de la porko kaj cxe ellaborado de la kolbasoj, aux kiam estis nuptofestoj, li cxiam estis tie kaj ecx restis cxe gxis la fino de la de mangxado post la beno de la faktoj. Fakte li estis iomete grasa pro tiaj kutimoj kaj moroj de la vilagxo, sed la vilagxanoj pensis ke tio estis kauxze de la sidanta vivo kutima al cxiuj pastroj.

Cxe la konfesioj li punis neniun ecx ne ordonis pregxi pro la eblaj pekoj, cxar li mem ne scipovis pregxi. Cxiam li demandis. Cxu vi havas ion peni pro la eblaj pekoj? Cxiu ajn diri. Ne! Do, la venonta dimancxo ili devis preni la komunion, kiu konsistis el blanka benita pano devenanta el la donajxoj de la vilagxa panfaristo.

Vere estas ke la vilagxanoj estis bona gento kaj ne pekis. La pli gravaj pekoj kosistis el tio ke, ekzemple, ke oni ligis ladskatolon al la vosto de strata hundo por kurigi gxin aux meti en orelon de antauxstarantulo herbeton por ridi post la abrupta skuado kauxze de la tikloj al iu persono dormigxanta intence vidi ludon de aliuloj surtable aux eltiri sidilon al iu sidante kiu levigxis por purigi la nason dum la kartludo. Fakte cxi-tiu vilagxo estis vilagxo de sanktuloj. Tia estas la plej grava kauxzo elpensita de la episkopo kaj pro tio li sendis tien la bonkoran kaj nekleran pastro.

Meso dimancxa kaj tiu de tagoj festa konsistis en la ripetado de gxis 50 psalmoj sep- aux okversaj. Cxiu el tri aux kvar palmoj li sxangis pagxon de la evangelilibro . Cxar li ne sciis diri la meson, gxin komenscanta li diris: Dóminos Vobisco, (Dominus vobiscum), (La Sinjoro estu kun vi), tiam ekrumoris inter la cxeestantaro kaj la parohxanoj sidigxis. La messervantoj jam konis la litanion, cxar li cxiam diris la samon.

Dóminos vobisco, (la pastro en hispana lingvo)
Un ratón he visto, (la messervanoj)
Oremos, (la pastro)
A ver si lo cogemos, (la messervantoj)
Dóminus vobiscu, (la pastro en portugala lingvo)
Um rato tenhu vistu, (la messervantoj)
Oremus, (la pastro(
Pra ver si o colhemus. (la messervantoj)

Esperante la psalmo estas proksimume:

Dio estu kun Vi, (pastro)
Muson vidis ni, (messervantoj)
Ni pregxu ade, (la pastro)
Por kapti gxin sane, (la messervantoj)
Kaj ankoraux on iripetigxis la psalmon en la portugala.


Kaj dauxre gxis almenaux kvindekfoje ripetanta la samon kaj okazis ke la parohxano endormigxis, kiam estis la kvindeka psalmo la pastro diris: Ite misa est, (La meso estas finita), sed cxar la parohxanoj estis dormantaj, la plej agxa el la messervanto ripetis: ¡¡¡ITE MISA EST!!! Tiam la cxeestantoj vekigxis kaj ili eliris el la kirketo gxis la trinkejo aux kafejo de la placo de la vilagxo por trinki la etan aperitivon konsistanta el vinvermuto kaj kaj olivoj aux similajxo; ankaux ludis tamburisto akompane de fluto kaj la virinoj dancis gxis la tempo kiam estis la momento de la tagmangxo.

En cxi vilagxo estis kutimo ke la dimancxo de la Krista revivigxo, ankaux nomata Pasko Florata, la meso estu kantata akompane de la parohxanoj kiuj imitis la respondojn de la messervantoj.

La pastro komencsis kiel cxiam, sed kantante:

Dooominoooos voobiscoooo (pastro)
Uuuun rataaatooonnn…(messervantoj kaj parohxanoj
Kaj cetere gxis la fino de la psalmo en la portula lingvo.
Oooreeemuuus, (La pastro)
……..

En cxi tiu momento aperis muso el sub la altaro. La pastro vidis gxin kaj timis ke la besto eniru internen de la meskostumon. Ankaux la meshelpantoj gxin vidis kaj timis ke la besto eniru interne de la mesroko aux de la pantalono. La virinoj ankaux vidis la beston kaj timis ke gxi surgrimpu iliajn rokojn. La meshelpantoj ne finis la respondon, cxar ili diris:

Para ver si o…¡Colhons, um rato! (Popola iberlanda dirajxo), kaj ili forkuris, la pastro post ili kaj ankaux la parohxanoj cxiuj al la elirpordo de la kirko.

Ekde tiam la meso estis prezidita de du sovagxaj katoj situantaj dekstre kaj maldekstre de la pastro. Kaj se ne estus la du katoj neniu kuragxis eniri la kirkon. Kaj tiu kutimo dauxris gxis tiam ke la vilagxo estis enakvuigita per la akvoj de artefarita diglago.

Kaj post la rido venis la fino!

El la hispana tradukis: Luis Pelayo, (E49167 Muelas del Pan).